چگونه یک خبر را کار نکنیم؟ - نشانه های خبر مشکوک
خبری که از تجاوز به دختری بازداشت شده موسوم به «ترانه موسوی» در گروهی از وبسایتها منتشر شد و در بالاترین هم جنجال به راه انداخت خبری است کاملا مشکوک.
دلایل بیرونی:
-خبر دارای منبع درستی نیست.
-کسانی که آن را منتشر کرده اند از روی دست هم کپی برداری کرده اند.
-خبر در منابعی تکثیر شده و مورد استقبال قرار گرفته است که خود به عنوان منبع قابل اعتماد شناخته نمی شوند.
-یکی از منابعی که ظاهرا منشا انتشار این خبر است وبلاگی است که تنها سه پست دارد!
-ادعای خبر ادعای نادری است که در باره آن خبر مشابه دیگری در دست نیست. یعنی امری بی سابقه تلقی می شود.
دلایل درونی و ساختاری:
- خبر ادعای بزرگی دارد اما برای آن هیچ شاهد روشنی ارائه نمی کند. هیچ اسمی در خبر بجز نام قربانی و نام بیمارستانی در کرج نیست.
- با اینهمه خبر با عکسی از قربانی همراه است تا ضعف خود را با ارائه آن جبران کند و به مخاطب خود چنین وانمود کند که قربانی شخصی حقیقی و شناخته شده است. اما منبع عکس روشن نیست.
- وجود عکس در کنار خبری که در باره تجاوز است کاملا برای خبرنویس هشداردهنده باید باشد. معمول نیست که خبرهای تجاوز با عکس همراه باشند. عکس آخرین چیزی است که ممکن است مخاطب در این خبرها انتظار دیدن آن را داشته باشد. زیرا به طور معمول حریم خصوصی قربانی باید حفظ شود.
- این پرده دری خود یک سبب دیگر در مشکوک دیدن خبر است. در واقع خبر با توجه به این قراین باید «داستان» نامیده شود. زیرا هیچ عنصری از صحت و دقت و قابلیت اعتماد منبع در آن وجود ندارد.
- از نظر پزشکی آنچه در باره پارگی رحم و مقعد در باره قربانی داستان گفته می شود امری نادر است و اگر در مواردی اتفاق بیفتد معمولا به دختران نابالغ مربوط می شود.
- ادعای اینکه شاهد عینی می گوید او را رها کرده اند اما بقیه را نگه داشته اند با سایر شواهد از خبرهای دیگر تایید نمی شود. کسانی که دستگیر شده اند حتی اگر عابر پیاده معمولی بوده اند معمولا در همان شب اول آزاد نشده اند.
-تمام داستان حول تماس تلفنی فردی است با خانواده قربانی که معلوم نیست کیست.
- نام قربانی که «ترانه موسوی» انتخاب شده خود نامی معنادار است و می تواند ساختگی باشد: ترانه + نام نامزد ناکام.
باز هم دلایل دیگری می توان بر نادرستی خبر-داستان ترانه موسوی اقامه کرد. اما حتی یک مورد از این دلایل هم کافی است که خبری را برای انتشار مردود کند.
اما چرا این خبر منتشر می شود؟ در باره این موضوع نکته های مختلفی می توان گفت که بستگی خواهد داشت به اینکه مبدا خبر را بگیریم یا مقصد آن. مخاطب را بگیریم با فضای اجتماعی را که خبر در آن منتشر می شود. اما اگر به طور خلاصه فرض کنیم جوسازی سیاسی (ظاهرا علیه حکومت ولی در نهایت علیه موسوی) هدف سازندگان خبر باشد به نظر من مهمترین مساله این است که وبسایتهایی که ادعای کار خبری دارند و این داستان را منتشر کرده اند سردبیری آشنا با خبر ندارند. این وبسایتها بیشتر از آنکه به خبر توجه داشته باشند به تحریک مخاطب خود توجه دارند و به جای کار رسانه ای به کارهایی دیگر مشغول اند.
معتبرترین سایتی که خبر را منتشر کرده بالاترین است که از اتفاق همین مساله در باره آن هم صادق است. یعنی فقدان سردبیر. به عبارت دیگر، اگر سایتی کار خبری می کند و سردبیر ندارد یا سردبیران اش با خبر آشنایی ندارند و بدتر از آن عامدانه به دنبال تحریک مخاطب اند دارد عملا به آشوب خبری دامن می زند. آشوب خبری در زمان بحران همیشه روش کسانی است که می خواهند از آب گل آلود ماهی بگیرند چه این ماهی تسویه حساب شحصی باشد یا تسویه حساب سیاسی.
بنابرین سوال من این خواهد بود که اگر چریک آنلاین و پیک نت و دیگران کار سیاسی می کنند و دروغ و راست مساله اول شان نیست آیا در غیبت سردبیر، انتشار خبر در بالاترین کاری اخلاقی است؟ بالاترین چریک آنلاین نیست. مسئولیت رسانه ای و اجتماعی دارد. حال اگر بالاترین نمی تواند درصدی از ارزیابی را بر روی خبرهایی که فرستاده می شود اعمال کند تا داستان به جای خبر انتشار نیابد مسئولیت رسانه ای خود را لوث نکرده است؟ آیا می توان عرصه خبر را بدون ناظر و داور رها کرد و دخالتی در آن نکرد؟ آیا بالاترین حق دارد حتی پس از مشخص شدن اینکه خبری خبر نیست و ضدخبر است و ساختگی است بدون تذکر و هشدار آن را به حال خود رها کند و صرفا قضاوت را به خوانندگان واگذارد؟ آیا دموکراسی بالاترینی به نفع خبر است یا به سود ضدخبر؟ آیا این ایرانی ترین معنای دموکراسی - هر چه می خواهد دل تنگ ات بگو - نیست که بلای بالاترین شده است؟ آیا دموکراسی برای خبر است یا برای نظر؟
*لینک در بالاترین حذف شده است. برای نگاهی به وبلاگها وبسایتهای فعال در انتشار این خبر ترانه موسوی را در گوگل جستجو کنید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر